Een filter voor je lens is bijna onmisbaar, vooral als je graag in de natuur fotografeert of landschappen vastlegt. Filters kunnen de beeldkwaliteit verbeteren of een creatief effect toevoegen aan je foto’s.
Het vinden van het juiste filter voor je camera kan echter best een uitdaging zijn. Welke heb je nodig? Waar moet je op letten bij de aanschaf? En kies je voor een schroeffilter of een filtersysteem? In dit artikel geef ik een overzicht van de verschillende soorten filters, zodat jij nog mooiere foto’s kunt maken!
Veel gebruikte filters voor op je lens
Er zijn diverse filters die je op je lens kunt gebruiken, elk met een specifiek doel. Zo wordt een UV-filter voornamelijk ingezet als beschermingsfilter, terwijl ND-filters je de mogelijkheid geven om met langere sluitertijden te fotograferen en daarmee de uitstraling van je foto te veranderen. Hieronder vind je een overzicht van de meest gebruikte filters voor je camera.
UV-filter
Een UV-filter is een van de meest populaire filters voor je lens. Het werd oorspronkelijk ontwikkeld om ultraviolet licht te blokkeren, dat in het analoge tijdperk soms ongewenste blauwtinten in foto’s veroorzaakte. Tegenwoordig hebben digitale camera’s hier minder last van, maar UV-filters worden nog steeds om andere redenen veel gebruikt.
Ik heb ook een uitgebreider artikel over UV-filters geschreven en deze lees je hier.
Voordelen van het UV-filter
Een belangrijk voordeel van een UV-filter voor op je lens is de bescherming die het biedt aan je lens. Het fungeert als een extra laag tegen stof, vuil, krassen en lichte stoten. Dit is vooral handig voor avontuurlijke fotografen die hun apparatuur blootstellen aan uitdagende omstandigheden, zoals zand, regen of takken. Voor veel fotografen is een UV-filter een betaalbare manier om dure lenzen te beschermen.
Een ander voordeel is dat een UV-filter eenvoudig te verwijderen en te vervangen is. Mocht je camera vallen en beschadigd raken, dan blijft je lens onaangetast door de bescherming van het filter. Bovendien kan het gebruik van een UV-filter de doorverkoopwaarde van een lens verhogen, omdat het voorste lenselement beschermd blijft tegen krassen. Als ik een tweedehands lens tegenkom waarbij vermeld staat dat deze altijd met een filter is gebruikt, heeft die mijn voorkeur boven een vergelijkbare lens die jarenlang zonder filter is gebruikt.
Nadelen van het UV-filter
Er zijn echter ook enkele nadelen, hoewel deze voornamelijk theoretisch zijn. Zo kan een UV-filter op je lens in specifieke situaties ongewenste lensflares veroorzaken, vooral bij fel tegenlicht, zoals de zon. Daarnaast kan een goedkope of slecht vervaardigde UV-filter de beeldkwaliteit negatief beïnvloeden, door extra reflecties of een lichte afname van scherpte en contrast. Daarom is het belangrijk te investeren in een filter van hoge kwaliteit. Daarmee voorkom je dat je concessies doet op het gebied van beeldkwaliteit.
Daarnaast rijst de vraag of een UV-filter überhaupt nodig is, vooral als je al een zonnekap gebruikt. Een zonnekap biedt namelijk ook een vorm van bescherming en helpt lensflares te verminderen in plaats van te veroorzaken.
Kortom, een UV-filter is een nuttig hulpmiddel voor je camera dat extra bescherming biedt en in bepaalde situaties van pas kan komen. Heb je een kostbare lens, dan is het zeker aan te raden om te investeren in een kwalitatief goed UV-filter. Voor eenvoudige lenzen is het gebruik van een UV-filter vaak minder noodzakelijk. Deze lenzen zijn vaak kleiner van formaat, waardoor de kans op schade sowieso al kleiner is.
ND-filter
Een ander veelgebruikt filter is het ND-filter, ook wel bekend als het neutral density-filter. Een andere naam die vaak wordt gebruikt, is het grijsfilter, en die omschrijving vind ik persoonlijk het meest treffend. Het filter vermindert namelijk de hoeveelheid licht die de lens bereikt, vergelijkbaar met het effect van een zonnebril.
Dit filter biedt je extra mogelijkheden bij het instellen van je camera in situaties met veel licht. Het ND-filter stelt je in staat om langere sluitertijden of grotere diafragma’s te gebruiken, zonder dat je foto overbelicht raakt.
Voordelen van het ND-filter
Als je een ND-filter voor je lens plaatst heeft dat een paar handige voordelen. Een daarvan is dat het langere sluitertijden mogelijk maakt bij fel licht. Dit is vooral nuttig in landschapsfotografie, waar je stromend water kunt vastleggen als een zijdezachte beweging of wolken kunt laten vervagen voor een dramatisch effect. Hier zie je een voorbeeld waarbij ik dankzij het ND-filter mijn camera kon instellen op een sluitertijd van 58 seconden. En dat terwijl de zon scheen! De lange sluitertijd is goed te zien in de beweging van de wolken.
Daarnaast biedt een ND-filter de mogelijkheid om een groter diafragma te gebruiken, zelfs in fel zonlicht. Dit is ideaal voor portretfotografie, omdat je hiermee een mooie achtergrondonscherpte (bokeh) kunt creëren zonder dat je foto overbelicht raakt. Hoewel veel camera’s tegenwoordig erg korte sluitertijden kunnen instellen, vooral met een digitale sluiter, kan een ND-filter toch van pas komen. Zeker op zonnige dagen, wanneer je met een volledig open diafragma fotografeert, kan het filter een waardevol hulpmiddel zijn.
Hieronder staat een video waarin ik laat zien hoe het ND filter werkt en welke effecten je ermee kunt behalen.
Nadelen van het ND-filter
Het gebruik van een ND-filter heeft ook enkele nadelen. Doordat het filter de hoeveelheid licht die de sensor bereikt vermindert, kan er meer ruis in je foto ontstaan, zelfs als je ISO-waarde op het laagst staat. Dit is vooral zichtbaar bij grotere afdrukken. Daarnaast kunnen goedkope ND-filters een kleurzweem veroorzaken, wat extra nabewerking vereist om de kleuren weer correct te krijgen. Het is daarom belangrijk om reviews en testen goed te bekijken voordat je een ND-filter aanschaft.
Ook het praktische gebruik van een ND-filter kan uitdagingen met zich meebrengen. De filters zijn verkrijgbaar in verschillende sterktes, en bij de donkerste varianten kun je vaak niets meer zien door de zoeker van je camera. Dit betekent dat je je compositie niet kunt bepalen en niet kunt scherpstellen terwijl het filter op de lens zit. In zulke gevallen is het handig om eerst scherp te stellen en pas daarna het filter op de lens te plaatsen.
Variabel ND-filter
ND-filters die je voor je lens plaatst, zijn verkrijgbaar in twee vormen: instelbare ND-filters en filters met een vaste sterkte. Instelbare ND-filters bieden het voordeel dat je de sterkte van het filter eenvoudig kunt aanpassen zonder het filter te hoeven wisselen, wat erg handig kan zijn. Het nadeel is echter dat deze variabele filters bij extreme instellingen soms ongewenste patronen of vignettering kunnen veroorzaken. Een ND-filter met een vaste sterkte levert over het algemeen de beste optische kwaliteit.
Al met al is een ND-filter een waardevol hulpmiddel voor fotografen die meer creatieve controle willen over belichting, sluitertijd en diafragma. Door te investeren in een kwalitatief hoogwaardig filter en rekening te houden met de mogelijke beperkingen, kun je jouw fotografie naar een hoger niveau tillen.
Polarisatiefilter
Een polarisatiefilter is een veelzijdig en geliefd filter voor je lens dat de lichtpolarisatie beïnvloedt. Het vermindert ongewenste reflecties, intensiveert kleuren en verhoogt het contrast in je foto’s. Dit maakt het filter vooral populair bij landschapsfotografie. De landschapsfotograaf heeft bijna altijd zo’n filter in zijn cameratas zitten. Maar het kan ook in andere fotografische disciplines veel waarde toevoegen.
Ik heb ook een uitgebreider artikel geschreven over het polarisatiefilter en deze kun je hier lezen.
Voordelen van het polarisatiefilter
Een van de grootste voordelen die je zult ervaren als je een zo’n filter voor je lens plaatst, is de mogelijkheid om reflecties op niet-metalen oppervlakken, zoals water of glas, te verminderen. Hierdoor kun je bijvoorbeeld door een wateroppervlak heen fotograferen of objecten achter glas duidelijker vastleggen. Daarnaast versterkt het filter de kleuren in je foto’s, zoals een intenser blauw in de lucht of rijkere groentinten van bladeren. Dit geeft je beelden een aanzienlijk sterkere visuele impact.
Een ander voordeel is dat een polarisatiefilter hinderlijke schitteringen vermindert, wat resulteert in foto’s met een gelijkmatige belichting. Dit is vooral nuttig bij het fotograferen in fel zonlicht, waar reflecties op verschillende kleuren en details kunnen overheersen. Zo helpt het filter om je beelden helderder en meer gebalanceerd te maken.
Nadelen van het polarisatiefilter
Toch heeft dit filter voor je lens ook enkele nadelen. Een belangrijk punt is dat het filter licht wegneemt, meestal 1 tot 2 stops. Dit betekent dat je langere sluitertijden of een hogere ISO-waarde moet instellen op je camera als je dit filter gebruikt, wat in donkere omstandigheden of bij snelle actieopnames nadelig kan zijn.
Daarnaast werkt een polarisatiefilter het beste wanneer je onder een hoek van 90 graden ten opzichte van de zon fotografeert. Dit maakt het effect afhankelijk van de lichtomstandigheden en je compositie. Bij groothoeklenzen kan ongelijkmatige polarisatie optreden, wat resulteert in een ongelijke kleuring van de lucht in je foto’s.
Een ander nadeel is dat een polarisatiefilter niet altijd geschikt is. Bij het fotograferen van bijvoorbeeld regenbogen of reflecties die je juist wilt behouden, kan het filter ongewenste effecten veroorzaken. Ook kunnen goedkope polarisatiefilters de beeldkwaliteit verminderen, met gevolgen zoals een kleurzweem of verminderd contrast.
Tot slot vereist het gebruik van een polarisatiefilter enige oefening. Je moet het filter handmatig draaien om het gewenste effect te bereiken, wat tijd kan kosten en lastig kan zijn in snelle situaties.
Samenvattend is een polarisatiefilter een waardevol hulpmiddel voor fotografen die reflecties willen verminderen, kleuren willen versterken en het contrast in hun foto’s willen verbeteren. Ondanks enkele nadelen en beperkingen kan een kwalitatief hoogwaardig polarisatiefilter je fotografie aanzienlijk verrijken en nieuwe creatieve mogelijkheden bieden.
True Night-filter
Fotografeer je vaak in het donker? Dan is een True Night-filter een waardevolle toevoeging in je fototas. Dit specifieke filter is ontworpen om ongewenst kunstlicht en lichtvervuiling te verminderen, vooral tijdens nachtfotografie. Het filter blokkeert bepaalde golflengten van licht, zoals de geel-oranje tinten van natriumlampen en LED-verlichting. Dit zorgt voor een aanzienlijk schoner beeld en maakt een groot verschil bij het fotograferen in stedelijke gebieden of locaties met veel lichtvervuiling.
Voordelen van het True Night-filter
Een belangrijk voordeel van een True Night-filter voor je camera, is de verbeterde kleurweergave en het verhoogde contrast in je nachtfoto’s. Het filter zorgt ervoor dat de hemel donkerder wordt, waardoor sterren en andere lichtbronnen helderder naar voren komen, zonder dat ze worden overschaduwd door lichtvervuiling. Dit maakt het filter bijzonder geschikt voor astrofotografie en het vastleggen van nachtlandschappen.
Daarnaast helpt een True Night-filter bij het bereiken van een natuurlijke witbalans in scènes die anders gedomineerd worden door kunstmatige lichtbronnen. Dit bespaart je tijd in de nabewerking, omdat je minder correcties hoeft toe te passen om storende kleurzweem te verwijderen.
Nadelen van het True Night-filter
Er zijn echter ook nadelen aan het gebruik van een True Night-filter. Een belangrijk punt is dat het filter licht tegenhoudt, waardoor je langere sluitertijden moet gebruiken. Hoewel dit bij statische nachtfotografie meestal geen probleem is, kan het lastig zijn als je bewegende onderwerpen wilt vastleggen.
Daarnaast kan een True Night-filter soms een lichte vermindering van scherpte veroorzaken, afhankelijk van de kwaliteit van het filter. Goedkopere varianten kunnen bovendien ongewenste kleurafwijkingen introduceren, wat afbreuk doet aan het gewenste effect.
Het gebruik van een True Night-filter vereist ook enige planning. Het filter is vooral effectief tegen specifieke soorten lichtvervuiling, zoals die van natriumlampen, maar kan minder goed werken tegen moderne LED-verlichting of diffuse lichtbronnen. Dit betekent dat je de resultaten van het filter in de praktijk moet testen en aanpassen aan de omstandigheden waarin je fotografeert.
Kortom, een True Night-filter is een waardevolle aanvulling voor nachtfotografen die te maken hebben met lichtvervuiling. Het kan zorgen voor meer helderheid, betere kleurweergave en sterker contrast in je foto’s. Door te investeren in een kwalitatief filter en rekening te houden met de beperkingen, kun je je nachtfotografie naar een hoger niveau tillen.
De verschillende filtersystemen
In de fotografie worden voornamelijk twee typen filtersystemen gebruikt: schroeffilters en filtersystemen met houders. Elk systeem heeft unieke voordelen en is geschikt voor specifieke toepassingen.
Schroeffilters
Een schroeffilter is een van de meest populaire filtersystemen in de fotografie. Het filter wordt rechtstreeks op de schroefdraad van de lens bevestigd, waardoor het eenvoudig en snel te gebruiken is. Alle filters die in dit overzicht worden besproken, zijn verkrijgbaar in de vorm van schroeffilters.
Voordelen van schroeffilters
Een groot voordeel van een schroeffilter is het gebruiksgemak. Het filter draai je eenvoudig op de schroefdraad van je lens, zonder dat je extra accessoires nodig hebt. Dit maakt het een compacte en praktische keuze voor fotografen die vaak onderweg zijn. Bovendien zijn schroeffilters specifiek afgestemd op de diameter van je lens, wat zorgt voor een perfecte pasvorm en minimale kans op lichtlekken.
Schroeffilters bieden daarnaast een hoge mate van stabiliteit, omdat ze stevig op de lens bevestigd zijn. Dit is vooral handig bij outdoor- of landschapsfotografie, waar je apparatuur bestand moet zijn tegen wind en andere elementen. Tot slot zijn er veel hoogwaardige schroeffilters beschikbaar die uitblinken in optische prestaties, met minimale kleurzweem en vrijwel geen verlies van scherpte.
Nadelen van schroeffilters
Er zijn echter ook enkele nadelen aan schroeffilters. Een belangrijk punt is dat je voor elke lens met een andere filtermaat een apart filter nodig hebt, tenzij je verloopringen gebruikt. Dit kan kostbaar en minder praktisch zijn als je meerdere lenzen gebruikt.
Daarnaast is het minder eenvoudig om snel filters te verwisselen, vooral als je meerdere filters wilt combineren. Het stapelen van filters kan bovendien leiden tot vignettering, vooral bij groothoeklenzen.
Tot slot is voorzichtigheid geboden bij het vastdraaien van een schroeffilter, omdat het soms lastig los te krijgen is. Dit kan frustrerend zijn, zeker als je snel wilt schakelen tussen opnames.
Filtersysteem met houder
Een filtersysteem is een veelzijdige oplossing voor fotografen die regelmatig met verschillende filters werken of behoefte hebben aan meer creatieve controle. Het systeem bestaat meestal uit een filterhouder die je aan de lens bevestigt. In deze houder kun je meerdere rechthoekige of vierkante filters schuiven, wat flexibiliteit biedt bij het combineren van verschillende effecten.
Voordelen van filtersysteem met houder
Een belangrijk voordeel van een filtersysteem is de flexibiliteit. Je kunt meerdere filters tegelijk gebruiken, zoals een ND-filter in combinatie met een gradueel ND-filter, zonder het risico op vignettering dat vaak voorkomt bij schroeffilters. Dit maakt filtersystemen bijzonder geschikt voor landschapsfotografen die volledige controle willen in complexe lichtomstandigheden.
Een ander voordeel is dat filtersystemen doorgaans compatibel zijn met lenzen van verschillende diameters. Met behulp van adapterringen kun je één set filters gebruiken voor al je lenzen, wat zowel kostenefficiënt is als ruimte bespaart in je uitrusting. Daarnaast zijn de grotere filters in een filtersysteem eenvoudiger schoon te maken en bieden ze vaak een hogere beeldkwaliteit, doordat ze minder gevoelig zijn voor kleurzweem of andere optische afwijkingen.
Nadelen van filtersystemen met houder
Het grootste nadeel van een filtersysteem is de omvang en complexiteit. Het systeem is groter en zwaarder dan schroeffilters, wat minder praktisch kan zijn tijdens het reizen of in situaties waarin snelheid belangrijk is. Bovendien kost het opzetten van een filtersysteem meer tijd, wat een nadeel kan zijn bij snel veranderende lichtomstandigheden.
Daarnaast zijn filtersystemen vaak duurder in aanschaf, vooral als je investeert in hoogwaardige glazen filters en een stevige houder. Het gebruik van een filtersysteem vereist ook extra zorgvuldigheid bij het plaatsen van de filters, omdat aanrakingen en stof sneller zichtbaar zijn op het grotere filteroppervlak.
Kortom, zowel schroeffilters als filtersystemen hebben hun eigen voordelen en beperkingen. Schroeffilters zijn compact en gebruiksvriendelijk, terwijl filtersystemen meer flexibiliteit en creatieve mogelijkheden bieden. De keuze tussen de twee hangt af van je fotografiestijl, persoonlijke voorkeuren en budget.
Conclusie
Samenvattend bieden filters voor je lens tal van creatieve en praktische mogelijkheden om je fotografie naar een hoger niveau te tillen. Of je nu kiest voor een UV-filter ter bescherming, een ND-filter voor langere sluitertijden, een polarisatiefilter voor intensere kleuren en minder reflecties, of een True Night-filter om lichtvervuiling te verminderen, elk filter heeft unieke voordelen die aansluiten bij specifieke behoeften en situaties.
Bij de keuze tussen schroeffilters en filtersystemen is het belangrijk om rekening te houden met je fotografiestijl en voorkeuren. Schroeffilters zijn compact en eenvoudig in gebruik, terwijl filtersystemen meer flexibiliteit bieden bij het combineren van meerdere filters. Investeren in kwalitatief hoogwaardige filters is essentieel om optimale prestaties en beeldkwaliteit te garanderen maar het is daarnaast ook leuk om mee te werken. En daar gaat het uiteindelijk om.
