Zwart-wit fotografie heeft iets speciaals. Je kent vast wel de uitspraak ‘less is more’. Dat geldt in de fotografie ook. Strakke composities met weinig (storende) elementen spreken meer aan dan een chaotisch beeld. Kleur in een foto, of een gebrek daaraan, heeft een vergelijkbaar effect. Door de kleur in een foto weg te laten, komt de nadruk meer op contrasten, texturen en vormen te liggen. Dat kan een foto veel goeds doen. Met onze tips maak je binnen no-time de mooiste zwart-wit foto’s!
De geschiedenis van zwart-wit fotografie
Zwart-wit fotografie was vroeger de standaard. Voor de jaren ‘60 was zwart-wit fotografie de enige beschikbare optie. Het duurde niet lang voordat fotografen zich realiseerden dat het gebruik van zwart-wit filmrollen hen de mogelijkheid gaf om de wereld op een geheel nieuwe manier vast te leggen. Het gebrek aan kleur dwong fotografen om zich te concentreren op de compositie, vormen, texturen en contrasten van hun onderwerpen.
Een van de meest beroemde zwart-witfotografen is Ansel Adams. Adams werd bekend om zijn prachtige zwart-witlandschappen, die werden gekenmerkt door diepe schaduwen en heldere witte luchten. Adams was een meester in het vastleggen van de dramatische schoonheid van de natuur en zijn werk heeft de kunst van de zwart-witfotografie voor altijd veranderd.
Maar zwart-wit fotografie gaat niet alleen over landschappen. Het kan ook worden gebruikt om dramatische portretten te creëren. Het gebrek aan kleur legt de nadruk op de gezichtsuitdrukkingen en emoties van het onderwerp. Hierdoor worden zwart-wit portretten vaak gezien als tijdloos en emotioneel krachtig.
Hoe kun je het beste in zwart wit fotograferen?
Fotograferen in zwart wit is tegenwoordig heel makkelijk. Met een simpele handeling zet je je camera op zwart-wit. Toch is dat niet de beste optie voor de mooiste zwart-wit foto’s. het is technisch gezien beter om een kleurenfoto te maken en deze in de nabewerking pas om te zetten in een zwart-wit foto. De kleuren in een kleurenfoto kun je namelijk gebruiken om de zwart-wit foto te bewerken. Later in dit blog, onder het kopje ‘nabewerken’, leg ik uit hoe dat werkt. Dus wil je een foto in zwart-wit? Laat je camera altijd op kleur staan en zet hem in de nabewerking pas om naar zwart-wit.
De meeste camera’s hebben de mogelijkheid om RAW en JPEG te fotograferen. Wanneer je in RAW fotografeert, slaat je camera extra gegevens op in het fotobestand die je voordelen geven bij het bewerken van je foto’s. Een RAW foto heeft één groot voordeel wanneer je in zwart-wit fotografeert. In een RAW bestand wordt namelijk altijd de kleurinformatie van een foto opgeslagen. Zelfs wanneer je de camera op zwart-wit zet. En dat werkt erg prettig. Als je in RAW fotografeert, kun je namelijk je camera gewoon op zwart-wit zetten, zodat je meteen een zwart-wit foto op je display hebt. Dan kun je veel beter zien hoe de foto er uit komt te zien doordat je hem meteen in zwart-wit ziet. Als je de RAW-foto’s vervolgens in je beeldbewerkingsprogramma opent, komen de kleuren weer tevoorschijn! Je moet dan de foto dus opnieuw omzetten in zwart-wit, maar kunt wel de kleuren gebruiken om je foto te bewerken. Dit is een truuk die bijna niemand kent, maar je veel meer controle geeft in de nabewerking van je zwart-wit foto’s.
De belichtingsinstellingen van de camera zijn in zwart-wit niet anders als bij een kleurenfoto. Een misvatting die sommige fotografen hebben, is dat een hoge ISO-waarde een ‘mooie korrel’ geeft. Met korrel bedoelen ze de ruis die zichtbaar wordt in een foto bij hogere ISO-waarden. Dit lijkt een beetje op de korrels die je vroeger zag bij fotorolletjes. Een lichtgevoelig fotorolletje had een grovere korrel en soms vinden mensen dat mooi bij een zwart-wit opname. Toch is ruis niet hetzelfde als korrel. Een hogere ISO-waarde zorgt niet voor een grovere ruis maar alleen voor meer ruis. Daarnaast zorgt een hogere ISO-waarde voor een minder hoog dynamisch bereik. Je hebt dan meer kans op uitgebeten witte plekken in lichte delen van een foto. Wil je toch korrels in je foto? Veel beeldbewerkers hebben een speciale functie om korrel toe te voegen aan een foto. Met de schuifregelaars kun je dan zelf bepalen hoeveel en hoe grof de korrel is.
Waar moet je op letten bij zwart-wit fotografie?
Fotograferen in zwart-wit is niet een kwestie van simpelweg je camera op zwart-wit zetten en klaar is Kees. Als eerste moet je overwegen of zwart-wit van toegevoegde waarde is voor de foto die je maakt. Sommige foto’s komen namelijk beter uit in kleur. Er zijn geen regels om te bepalen of een foto beter in kleur of zwart-wit is. Ga vooral op je gevoel af. Weet in elk geval dat je beide opties hebt. Doordat kleur zo vanzelfsprekend is, wordt de mogelijkheid om een zwart-wit foto te maken vaak vergeten.
Vormen en texturen
Zwart-wit fotografie benadrukt de vormen en texturen van een onderwerp en kan daardoor een gevoel van diepte en dimensie toevoegen aan een foto. Door te spelen met de verlichting en schaduwen, kan de fotograaf contrast creëren en de details van het onderwerp versterken. Het vastleggen van de textuur van materialen zoals stof, hout of beton kan ook extra dimensie toevoegen aan de foto.
Licht
Licht is een belangrijk onderdeel van zwart-wit fotografie. Het juiste licht kan de details en textuur van het onderwerp verbeteren en kan de sfeer van de foto versterken. Het gebruik van hard licht kan scherpe schaduwen creëren, terwijl zacht licht een meer subtiele en romantische sfeer kan oproepen.
Contrast
Contrast is een essentieel aspect van zwart-wit fotografie en kan een groot verschil maken in de beleving van de foto. Door het gebruik van licht en schaduwen kan de fotograaf contrast creëren en de details van het onderwerp versterken. Contrast kan ook helpen om de aandacht van de kijker te trekken naar het onderwerp en kan een dramatisch effect creëren.
Nabewerking
Het omzetten van een kleurenfoto naar zwart-wit, biedt meer bewerkingsmogelijkheden dan wanneer je direct een zwart-wit foto maakt. Bij het omzetten van een kleurenfoto in zwart-wit, kun je de kleuren in de foto gebruiken om je zwart-wit foto te bewerken. Veel beeldbewerkingsprogramma’s hebben een speciale functie waarmee je de tinten in je zwart-wit foto kunt aanpassen op basis van de kleuren. Stel je hebt bijvoorbeeld een landschap gefotografeerd met een blauwe lucht, maar je vindt de lucht te licht in zwart-wit, dan kun je de lichtgrijze lucht in de zwart-wit foto eenvoudig donkerder maken door de blauwe kleur donkerder te maken met de zwart-wit mixer. Dit kun je bij alle kleuren in een foto doen.
Bij de onderstaande foto’s zie de mogelijkheden van het gebruik van kleur tijdens het bewerken. In de zwart-witmix is de blauwe kleur donkerder gemaakt waardoor alleen de (oorspronkelijk) blauwe lucht donkerder wordt. De rest van de foto blijft hetzelfde.
Enkele tips voor zwart wit fotograferen
Het is altijd belangrijk om zwart-wit fotografie goed in overweging te nemen. Zwart-wit fotografie wordt al snel vergeten doordat we zo gewend zijn aan kleurenfotografie. Er zijn geen specifieke regels die aangeven of je een foto beter in kleur of in zwart-wit kunt maken. De keuze om in kleur of zwart-wit te fotograferen is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder het onderwerp, de sfeer die je wilt creëren, de compositie van de foto en de emotie die je wilt overbrengen.
In het algemeen wordt kleurenfotografie gebruikt om de kleuren en de schoonheid van het onderwerp vast te leggen. Kleur kan ook helpen om de emotie van de foto te versterken. Kleur kan bijvoorbeeld helpen om de levendigheid van de natuur, de helderheid van het licht of de warmte van een zonsondergang vast te leggen. Kleurenfotografie wordt vaak gebruikt voor landschapsfotografie, portretfotografie en modefotografie.
Zwart-wit fotografie wordt juist gebruikt om de compositie, structuur en contrasten van de foto te benadrukken. Zwart-wit fotografie is geschikt voor het vastleggen van dramatische beelden, het creëren van een tijdloze en klassieke uitstraling en het benadrukken van emoties. Het gebruik van zwart-wit in fotografie kan bijvoorbeeld helpen om de lijnen, vormen en structuren van een gebouw of landschap te benadrukken, of om de emoties van een portretfotografie te versterken.
HDR zwart wit foto
De HDR techniek is ook erg geschikt voor zwart-wit fotografie. Een HDR foto vergroot de contrastomvang van de foto en geeft je meer bewerkingsmogelijkheden. Een HDR foto voorkomt namelijk dat je uitgebeten delen zonder details in de hoge lichten krijgt of juist schaduwen zonder details. Heb je wat grotere contrasten, doordat bijvoorbeeld de zon schijnt, en kun je een HDR foto maken? Doe dat dan zeker. Het geeft je betere resultaten.
Zwart wit portretfotografie
Ook als je een portretfoto maakt, kan zwart-wit mooi zijn. Vaak wordt zwart-wit gebruikt voor meer dramatische en emotionele foto’s. Wanneer je een groter contrast gebruikt, komen de structuren van de huid beter naar voren. Denk aan bijvoorbeeld de rimpels van een ouder persoon.
Daarnaast is het kiezen van een geschikte achtergrond van groot belang. Een egale en neutrale achtergrond, zoals een witte muur of een donkere achtergrond, kan zorgen voor een betere focus op de geportretteerde persoon en kan het portret meer diepte geven. Let er goed op dat je kiest voor een kleur (of eigenlijk een contrast) dat afsteekt ten opzichte van de geportretteerde. Bij kleurenfotografie kun je een afstekende kleur gebruiken, maar bij zwart-wit fotografie moet je enkel naar de tint kijken. Als de huidskleur en de achtergrond dezelfde kleur hebben, kan de huid overlopen in de achtergrond en dat wil je natuurlijk niet.
om wat inspiratie op te doen op het gebied van zwart-wit portretfotografie kun je eens kijken naar de portfolio’s van de fotografen Bastiaan Woudt en Stephan Vanfleteren.
Zwart wit kunst fotografie
Ook in de kunstzinnige fotografie is zwart-wit een vaak gemaakte keuze. Kunstfotografie wordt vaak gekocht om de woonkamer te decoreren. Vaak zijn neutrale foto’s met niet al te felle kleuren het meest geschikt voor deze vorm van fotografie. Voor inspiratie kun je eens kijken naar de eerder genoemde Ansel Adams die prachtige zwart-wit landschapsfoto’s maakte van grote national parken in Amerika. Ook Henri Cartier Bresson is een bekende naam, die enkel in zwart-wit fotografeerde. Hij staat bekend om zijn impulsieve manier van werken waarmee hij de mooiste foto’s van mensen op straat maakte.
Zwart wit natuurfotografie
In de natuurfotografie is zwart-wit vaak een logische keuze. Door in zwart wit te fotograferen, kun je meer de nadruk leggen op contrasten en vormen. Wanneer je in de natuur een zwart-wit foto maakt, dan is het aan te raden om de foto in kleur te schieten en dan pas in zwart-wit om te zetten. Het geeft je namelijk veel meer bewerkingsmogelijkheden. Zo kun je veel makkelijker een dramatische lucht maken zoals bijvoorbeeld in onderstaande foto.
Zwart-wit fotografie geeft je een volledig andere kijkervaring dan wanneer je fotografeert in kleur. Het is eigenlijk jammer dat veel mensen de mogelijkheid om in zwart-wit te fotograferen, vergeten. Veel onderwerpen komen namelijk beter tot hun recht in zwart-wit. Doordat de nadruk meer op de contrasten en vormen ligt, is het daarnaast ook een leerzame oefening om beter naar je onderwerp te kijken.