Bij fotografie ligt de kracht vaak in eenvoud. Door minder te laten zien in beeld, ontstaat een foto die vaak boeiender is dan een beeld met veel (sub)onderwerpen. Omdat een foto van nature een gedetailleerde weergave is, kan het snel te druk worden, wat onrust in het beeld veroorzaakt. Minimalisme draait om eenvoud, rust en de kracht van subtiliteit. Het is een manier van fotograferen die je foto’s visueel aantrekkelijker maakt. Door overbodige elementen weg te laten, creëer je beelden die de kijker direct weten te raken. In dit artikel deel ik mijn inzichten over minimalistische fotografie en hoe je deze stijl kunt toepassen in jouw werk en verschillende soorten fotografie.
Minimalistische fotografie betekenis
Wat betekent minimalisme in de fotografie eigenlijk? Bij minimalisme in de fotografie draait het om het vinden van schoonheid in eenvoud. Het is de kunst om het essentiële vast te leggen, zonder afleiding. Denk aan een enkele lijn, een heldere kleur of een opvallend object tegen een sobere achtergrond.
Bij minimalistische fotografie maak je bewuste keuzes. Het gaat niet alleen om wat je in je frame opneemt, maar juist ook om wat je weglaat. Door je te richten op de kern van je onderwerp, kun je krachtige beelden creëren die zonder woorden een verhaal vertellen. Deze stijl straalt rust en helderheid uit en nodigt de kijker uit om langer naar een foto te blijven kijken.
Minimalisme in de fotografie is breed toepasbaar. In straatfotografie, waar het straatbeeld vaak chaotisch is, kan minimalisme helpen om orde en balans te brengen. In landschapsfotografie zorgt het voor rust in het beeld. Bij macrofotografie, waar je al vaak met een beperkte scherptediepte werkt, ontstaat in veel gevallen van nature een minimalistisch effect dat de aandacht volledig op het onderwerp vestigt. Maar ook daar kan extra aandacht voor het minimalisme nuttig zijn.
Minimalistische fotografie in de natuur
De natuur biedt een onuitputtelijke bron van inspiratie voor fotografie met minimalisme. Ik geniet ervan om open landschappen vast te leggen, zoals een eenzame boom in een uitgestrekte vlakte of een paar wolken in een verder lege hemel. Minimalisme in natuurfotografie draait om een scherp oog voor compositie en het gebruik van licht om eenvoud en schoonheid te benadrukken.
Tips voor minimalistische fotografie in de natuur
Hoe kun je minimalisme toepassen in een landschapsfoto? Hoewel er geen vaste regels zijn, zijn er wel een paar handige technieken die je kunnen helpen. Dit wil ik je graag laten zien aan de hand van enkele foto’s die ik zelf heb gemaakt. Eerst even aandacht voor het onderstaande videoportret die ik gemaakt heb van Bob Luijks. Hij is een van de beste natuurfotografen van Nederland en ik heb een videoportret over hem mogen maken voor ons Fotocafé ledenwebinar. Bekijk hieronder de video waarin Bob nuttige informatie met je deelt over landschapsfotografie.
1. Maak geen drukke overzichtsfoto's
De grootste uitdaging bij minimalisme in de fotografie is om zoveel mogelijk weg te laten en de focus te leggen op een specifiek, opvallend element. Vermijd overzichtsfoto’s zoals het bij het onderstaande voorbeeld. Dit is een drukke foto zonder ondewerp dat er direct uit springt. Deze rommelige foto is een voorbeeld van hoe het niet moet.
De onderstaande minimalistische foto maakte ik tijdens een fotowandeling met onze fotoclub in het natuurgebied bij Plasmolen, een prachtig glooiend landschap in de regio Nijmegen. Door het hoogteverschil vind je er beekjes met snelstromend water (voor Nederlandse begrippen). Ik fotografeerde dit beekje met tegenlicht, waarbij ik de reflectie vastlegde. Het omliggende landschap werd daardoor donkerder, waardoor alle aandacht naar het water ging. De eenvoudige S-vorm in het water trekt de blik, omdat onze ogen van nature worden aangetrokken door de lichte delen van een foto.
2. Minimalistische fotografie in de mist
Een andere manier om een minimalisme in de fotografie te gebruiken, is door te fotograferen in de mist. Mist fungeert als een natuurlijke isolator: hoe verder een object van de camera staat, hoe lager het contrast wordt. Bij dichte mist verdwijnen onderwerpen in de achtergrond zelfs volledig.
Dit werkt bijzonder goed in bossen, waar je normaal al snel een drukke compositie krijgt door de wirwar van takken en bladeren. De mist vereenvoudigt het beeld en geeft je foto niet alleen een minimalistische uitstraling, maar ook een sfeervolle, mysterieuze sfeer die perfect past bij boslandschappen.
Wil je meer leren over het fotograferen in de mist? Bekijk dan dit artikel dat ik heb geschreven over fotograferen in de mist.
3. Fotografeer in zwart-wit
Meestal fotograferen we in kleur, en vaak voegt kleur ook iets moois toe aan een foto. Het brengt het beeld dichter bij de werkelijkheid. Maar kleur kan soms ook afleiden en een foto onrustig maken, wat juist averechts werkt. Een goede oplossing is dan om de kleuren weg te laten en de foto om te zetten naar zwart-wit.
Zwart-wit legt de nadruk op contrasten en vormen, wat perfect aansluit bij een fotografie met minimalisme. Dat is ook waarom ik de foto van het kabbelende beekje in Plasmolen naar zwart-wit heb omgezet. Het versterkt de eenvoud en maakt het beeld krachtiger. Kijk daarom goed of kleur iets toevoegt aan je foto. Soms werkt een foto beter in zwart-wit, en draagt dat bij aan het minimalistische karakter van het beeld. Ook over dit onderwerp heb ik een uitgebreider artikel geschreven.
4. Ga opzoek naar abstractie
Wie zegt dat een foto realistisch moet zijn? Zelf vind ik dat abstracte foto’s vaak interessanter zijn dan de gebruikelijke, scherpe beelden met een standaard onderwerp. Abstractie roept vragen op in plaats van antwoorden te geven. Het prikkelt je fantasie en nodigt uit om langer te kijken en zelf betekenis te geven aan wat je ziet.
In de natuur zijn er volop mogelijkheden om abstracte beelden te creëren. Kijk eens om je heen en zoek naar elementen die zich daarvoor lenen, zoals de reflectie van uitstekende sprieten in het water. Met een andere blik op je omgeving kun je verrassend abstracte composities ontdekken.
De onderstaande foto is een goed voorbeeld van minimalistische fotografie. Op het eerste gezicht lijkt het misschien een stuk ijs, of misschien een soort spiegel. Maar in werkelijkheid is het een glimmende bloempot, verlicht door een paarse lamp. Dit beeld ontstond bij toeval terwijl ik macrofoto’s maakte van een bloem in een bloempot. Toen ik klaar was en de lamp op tafel zette, zag ik een prachtig abstract beeld in de bloempot ontstaan. Uiteraard greep ik meteen mijn camera om dit vast te leggen. De les hier: blijf altijd goed om je heen kijken.
5. Gebruik een telelens minimalistische fotografie
Ook op technisch vlak heb ik een waardevolle tip voor minimalisme in de fotografie: gebruik eens een telelens wanneer je de natuur in gaat om te fotograferen. Hoewel een groothoek- of zoomlens vaak een logische keuze is en goed kan werken, heeft het gebruik van een telelens een belangrijk voordeel.
Met een groothoeklens maak je al snel drukke overzichtsfoto’s, omdat je veel in beeld brengt. Een telelens dwingt je om selectief te zijn. Je moet bewuster kiezen wat je wél en niet in je foto opneemt. Hierdoor wordt het eenvoudiger om tot een minimalistisch beeld te komen, waarbij alleen het essentiële in beeld blijft.
De onderstaande foto maakte ik met een brandpuntsafstand van 70 mm op het station van Rotterdam. Wanneer de zon schijnt, verschijnen er op enkele perrons bijzondere lijnen en figuren. Met een telelens kun je eenvoudig scherpstellen op een specifiek detail, waardoor je deze unieke patronen mooi kunt vastleggen.
Minimalisme macrofotografie
In macrofotografie leent minimalistische fotografie zich uitstekend, en misschien is het zelfs wel gangbaarder dan bij andere vormen van fotografie. Doordat je dicht op je onderwerp zit, krijg je al snel een minimalistisch effect. De beperkte scherptediepte die je met een macrolens hebt, versterkt dit nog eens.
Probeer, als je de kans hebt, eens een foto te maken met een sterke vergroting voor een meer abstract effect. Een grote vergroting maakt het onderwerp minder herkenbaar, waardoor er meer ruimte ontstaat voor interpretatie en verbeelding. Hieronder zie je een voorbeeld. Door de vergroting en de onscherpte in de voor- en achtergrond blijft het onduidelijk wat je precies ziet.
Vaak werken deze foto’s juist beter in kleur. Kies daarbij voor subtiele kleuren die niet te veel met elkaar contrasteren, zodat de aandacht niet van het beeld wordt afgeleid maar het geheel in balans blijft.
Tips voor minimalisme in de fotografie
Wil je zelf aan de slag gaan met minimalisme in de fotografie? Dan heb ik hier een paar praktische tips om mee aan de slag te gaan. Mijn eerste tip: bekijk de onderstaande video. Voor ons Fotocafé-ledenwebinar heb ik, naast Bob Luijks, ook een videoportret gemaakt van Peter Nolten. Peter is een landschapsfotograaf met een herkenbare minimalistische stijl. In deze video legt hij uit waar je op moet letten om prachtige minimalistische natuurfoto’s te maken.
1. Laat bij minimalistische fotografie weg wat je weg kunt laten
Wees kritisch wanneer je een minimalisme toe gaat passen in je fotografie. Bij minimalisme draait het om het weglaten van zoveel mogelijk elementen. Eigenlijk is het een soort omgekeerd schilderen. Een schilder begint met een leeg canvas en zet een schets op. Vervolgens voegt hij steeds meer elementen en details toe. Het werk begint eenvoudig, maar met iedere toevoeging wordt het eindresultaat rijker en completer.
In fotografie werkt het precies andersom. Als fotograaf begin je vaak met een druk en vol beeld. Je zoeker toont allerlei onderwerpen, kleuren en details die van het scherm afspatten. Vanuit dat chaos zoek je naar eenvoud. Stap voor stap haal je weg wat overbodig is, totdat alleen het essentiële overblijft. Deze tips helpen je om die eenvoud te vinden.
2. Zorg dat je onderwerp er meteen uit springt
Voor een mooie minimalistische foto is het belangrijk om de aandacht van de kijker te sturen. Het onderwerp moet direct opvallen; dat is essentieel voor minimalisme. Als je jouw foto aan iemand laat zien, moet binnen een seconde duidelijk zijn wat het onderwerp is. Anders voldoet het niet aan de kenmerken van een goede minimalistische foto. Maar hoe bereik je dat?
Ga op zoek naar het balans
Gebruik in je compositie vormen of lijnen die eenvoudig te herkennen zijn. Bij minimalisme draait alles om eenvoud. Hoe simpeler de vormen en elementen in je foto, hoe dichter je bij een minimalistisch beeld komt. Onze perceptie zoekt altijd naar balans in een beeld, en dat kun je benutten.
De onderstaande foto maakte ik op het Ketelhuisplein op Strijp-S in Eindhoven, een geweldige locatie voor straatfotografie. De achtergrond bestaat uit betonplaten die een raster vormen – een eenvoudige, herkenbare vorm. Het enige afwijkende element in de foto is de man die over de betonplaten loopt. Omdat hij als enige afwijkt, trekt hij automatisch alle aandacht.
Maak goed gebruikt van het licht
Een effectieve manier om je onderwerp te laten opvallen, is door slim gebruik te maken van licht. Onze ogen worden namelijk automatisch naar de lichte delen van een foto getrokken. In de schilderkunst wordt dit principe vaak aangeduid als clair-obscur. Bij de onderstaande foto heb ik dit toegepast door een gebouw in New York City te fotograferen.
Een minimalistische foto maken in een stad als New York City is een uitdaging. De stad is zo overweldigend dat je al snel drukke beelden krijgt, met overal iets om te zien en te fotograferen. Bij deze foto kreeg ik echter hulp van de zon, die een smalle strook van een gebouw belichtte. Dit lichtaccent trekt de aandacht en zorgt ervoor dat de donkere delen minder opvallen. Als het bewolkt was geweest en de hele foto gelijkmatig verlicht, had het beeld die minimalistische uitstraling verloren.
3. Maak gebruik van silhouetten
Voor een minimalistische foto kun je eens experimenteren met schaduwen. Werken met tegenlicht is bijvoorbeeld een effectieve techniek. Bij stadsfotografie kun je dit eenvoudig toepassen door een lichte achtergrond te combineren met een onderwerp dat in de schaduw staat.
Een creatieve toepassing van dit effect heb ik gebruikt bij een bruidsreportage voor mijn portfolio. Het licht viel op de muur op de achtergrond, terwijl de fotograaf op de voorgrond stond. Dit creëerde een silhouet, waarbij alle details van de fotograaf verdwenen. Hierdoor ging alle aandacht naar het bruidspaar, wat een veel rustiger en krachtiger beeld opleverde dan wanneer zowel de fotograaf als het bruidspaar in direct zonlicht zouden staan.
Dit is slechts één voorbeeld. Er zijn natuurlijk talloze manieren om een silhouet te creëren. Laat je creativiteit de vrije loop!
4. Gebruik een simpele compositie
Als je op zoek gaat naar minimalisme, draait het om een eenvoudige compositie. Er zijn veel compositieregels die je kunt toepassen, zoals de regel van derden of symmetrie. Symmetrie is bijzonder interessant voor een minimalistische foto. Bij een symmetrische compositie zijn beide zijden van de foto gelijk, en onze hersenen houden van die orde en balans. Hoe simpeler, hoe beter.
Een andere compositietechniek die goed werkt voor minimalisme is het gebruik van leegte. Laat een groot deel van de foto leeg, zodat het hoofdonderwerp extra opvalt. Dit vergroot de focus en geeft de foto een serene, minimalistische uitstraling.
Deze foto maakte ik van de Oculus in New York City. Voor dit beeld heb ik de opvallende dakconstructie van onderaf gefotografeerd en gekozen voor een lichte opname met een laag contrast. Dit type foto wordt ook wel high key genoemd. De symmetrische compositie, het gebrek aan kleur en de helderheid dragen bij aan de minimalistische uitstraling van de foto.
5. Gebruik herhaling bij minimalisme
Een krachtige compositietechniek voor minimalistische fotografie is het gebruik van herhaling. Dit principe zag je al in mijn foto van het Ketelhuisplein op Strijp-S in Eindhoven, waar de betonplaten een patroon vormen dat eindeloos lijkt door te lopen. Herhaling draagt bij aan eenvoud, omdat het beeld geen nieuwe informatie introduceert, maar steeds hetzelfde element laat zien, waardoor er rust ontstaat.
In de twee voorbeelden hieronder is dit goed te zien. In het eerste beeld heb ik bloemen in een park gefotografeerd. Elke bloem lijkt nagenoeg identiek, en deze herhaling brengt harmonie in de foto. In het tweede voorbeeld zie je noedels: elk blok is precies hetzelfde, wat wederom zorgt voor een rustige en overzichtelijke compositie. Wat een kalmte!
6. Ga op zoek naar schaduwen
Een vaak gebruikte manier om minimalisme te creëren is door op zoek te gaan naar schaduwen. Dit is een indirecte manier van fotograferen die zorgt voor meer eenvoud in je beeld. Bovendien stimuleert het de verbeelding, omdat niet alle informatie direct wordt prijsgegeven. Dit maakt de foto vaak interessant en intrigerend.
De onderstaande foto maakte ik van ex-wielrenner Mark Cavendish voorafgaand aan een wielerwedstrijd.
7. Minimalistische fotografie maak je in zwart-wit
Een van de eenvoudigste tips om minimalisme te bereiken is door alle kleur uit je foto weg te laten. Door te kiezen voor zwart-witfotografie ligt de nadruk automatisch op wat er overblijft: contrasten, lijnen en vormen. Dit versterkt de eenvoud en helpt je de essentie van de foto te benadrukken.
Let er wel op dat je altijd beoordeelt of deze aanpak past bij de foto. Soms komen ook minimalistische beelden beter tot hun recht in kleur. Denk bijvoorbeeld aan macrofotografie, waarbij de kleuren van bloemen en bladeren een essentieel onderdeel van de compositie kunnen zijn.
8. Fotografeer in ton-sur-ton
Ook als je in kleur fotografeert, kun je een minimalistische foto maken. Houd er wel rekening mee dat kleur soms een foto drukker kan maken, vooral als er veel kleurcontrast is. Beperk je daarom tot een paar kleuren of zelfs één enkele kleur. Een populaire techniek hiervoor is ton-sur-ton. Hierbij hebben zowel het onderwerp als de achtergrond dezelfde kleur, wat zorgt voor een rustige en eenvoudige uitstraling.
Ik heb deze techniek toegepast in de onderstaande foto van rauwe noedels. De achtergrond bestaat uit gekleurd papier in dezelfde tint als de noedels. Hierdoor ontstaat een minimalistisch beeld. Dankzij de schaduwwerking van de flitsers blijven de noedels zichtbaar en onderscheiden ze zich van de achtergrond. Bij meer egale verlichting zouden de noedels mogelijk in de achtergrond verdwijnen. Let bij een ton-sur-ton-foto dus op het gebruik van schaduw om diepte en contrast toe te voegen.
9. Doe vooraf inspiratie op
Tot slot is het verstandig om vooraf wat tijd te nemen voor een ‘voorstudie’. Er is vaak meer mogelijk dan je in eerste instantie denkt. Misschien heb je tijdens het lezen van dit artikel ook wel een moment gehad waarop je dacht: “Hé, dat is leuk bedacht!” Kijk daarom gerust eens op internet naar wat er al gemaakt is. Je hoeft het natuurlijk niet exact na te maken, maar de technieken die je tegenkomt kun je wel toepassen in je eigen werk. Zo creëer je een originele minimalistische foto.
Minimalisme is een prachtige techniek in fotografie die veel goede fotografen weten te beheersen. Ik wens je veel succes en plezier bij het maken van minimalistische foto’s!
